zaterdag 27 december 2014

Het Venloos carilllon - deel 2: In Venlo zingt de tijd

Het geluid van dit carillon is imposanter dan de klokken van de Big Ben’

Eigenlijk is de Venlonaar gewoon ontzettend trots op het geluid dat uit de nok van de Sint Martinustoren klinkt. Het is herkenbaar, vertrouwd en stemt vaak tot vrolijkheid. Zeker in deze tijd van het jaar als het carillon beroemde kerstmelodieën laat horen, zal dit veel mensen een behaaglijk gevoel geven. En niet alleen de bewoners van de stad; ook gasten die een dagje Venlo doen, laten met regelmatig hun waardering horen voor het fraaie klokkenspel.

In dit tweede deel over het Venloos carillon belichten wij de moderne historie. Daarin staat de huidige stadsbeiaardier Marcel Siebers centraal. Hij vertelt over het vak, zijn loopbaan, de reacties en vanzelfsprekend ook over de toekomst van het carillon. “Er zijn winkeliers die op de momenten dat ik het instrument bespeel de deur van de zaak openzetten omdat ze het geluid van het klokkenspel gezellig vinden klinken. Dat zijn complimenten die het belang van het carillon aantonen.”

 Nederlandse Beiaardschool
Dat Siebers voor het vak van beiaardier zou kiezen, was niet vanzelfsprekend. Ja, hij was geïntegreerd door de piano. Een instrument waarvoor de huidige stadsbeiaardier dan ook een studie volgde en later onder andere als pianodocent aan de slag ging. Maar een brief van de gemeente Cuijk, tevens zijn woonplaats, veranderde alles. De beiaardier was gestopt en middels die brief lieten Burgemeester en Wethouders weten dat Siebers officieel tot nieuwe beiaardier was benoemd. Hij kan er nu nog om lachen: “Zonder enig overleg. Boem, ga het maar doen. Terwijl ik nog nooit een carillon bespeeld had, maar ik zag er wel de uitdaging van in en ben de 5-jarige opleiding aan de Nederlandse Beiaardschool bij het Conservatorium gaan volgen.” Internationaal staat het deze school hoog aangeschreven en vele buitenlandse studenten komen speciaal voor deze studie naar Nederland. De opleiding mocht Siebers overigens zelf bekostigen. “Klopt, daarvoor was geen reservepotje bij de gemeente, maar ik vond dat ik dat moest doen. Mijn afsluitend examen vond plaats in de Dom van Utrecht. Ja, dat is voor elke beiaardier het Walhalla.

Klein wereldje
Omdat de Venlose stadsbeiaardier Carlo van Ulft in 1997 besloot om naar de Verenigde Staten te vertrekken, zocht de stad een nieuwe bespeler van het stokkenklavier in de Sint Martinuskerk. “Het is een klein wereldje, “zo weet Siebers. “Dus was het vrij logisch dat de mensen van de stichting bij mij aanklopten. In eerste instantie werd ik voor een jaar aangesteld. Carlo van Ulft zocht een nieuwe uitdaging in de VS, maar het was niet zeker of hij zijn droom kon waarmaken. Toen hij daarin slaagde, ben ik definitief aangenomen.” In die periode dat Siebers deze functie uitoefent, is het aantal evenementen en concerten toegenomen. Zo was het carillon onderdeel van de opening van het Zomerparkfeest in 2004, vond in de stad zowel een beiaardconcours plaats als speciale Rosarium- plus zomerconcerten. Bij het 50-jarig jubileum in 2009 werd nog een groot carillonfeest met beiaardiers afkomstig vanuit de hele wereld georganiseerd. Behalve traditionele liederen, bespeelt Siebers in tegenstelling tot zijn voorgangers ook moderne stukken van bijvoorbeeld Michael Jackson of The Beatles. En bij het afscheid van de dialectband Zoe Maar in 2012 was de bijdrage van het carillon historisch toen de stadsbeiaardier een aantal nummers van deze formatie over de stad liet klinken. “Eigenlijk speel ik alles, behalve House.”

Uitbreiding
Overigens kreeg Siebers al vrij snel na zijn aanstelling – net zoals bij de aanschaf in 1959 plus renovatie in 1980 - te maken met een inzamelingsactie om het carillon te renoveren en zelfs uit te breiden. Ook deze actie (in 1999) slaagde. Het aantal klokken nam toe van 48 naar 53; het aantal voetpedalen bedraagt sindsdien negentien. Daarmee behoort het tot de grootste carillons van Europa. Bovendien zorgde dit tevens voor een uitbreiding naar de werkelijke klank: een carillon op basis van de zwaarste luidklok (C1). Deze weegt 2381 kilogram. Ook de nieuwe klokken zijn gemaakt door Koninklijke Klokkengieterij Petit & Fritsen uit Aarle-Rixtel. “Omdat ze allemaal door dezelfde gieterij zijn gemaakt, klinkt er ook een homogeen en ronder geluid. De Do klinkt ook echt als een Do. Het zorgt voor een zwevingvrije klank.”

Topsport
Op tijden dat de stadsbeiaardier speelt, klinkt het carillon echter nog fraaier dan wanneer de dagelijkse techniek haar werk doet: zwieriger, voller en met nog meer melodie. Elke nuance is hoorbaar. Wie hem bezig ziet, zal denken dat het bespelen van het stokkenklavier een zware taak is en lijkt het alsof hij met zijn vuisten de toetsen bedient om het één etage lager gelegen klokkenspel in beweging te krijgen. “Het is zeker een heftige bezigheid en anders dan het bespelen van een piano. Mijn voorganger in Cuijk bediende het instrument met handschoenen. Dat doe ik niet. Eerst raak ik de toets aan, daarna volgt pas het doordrukken.” Toch beoefent Siebers elke zaterdag topsport. Om boven in de toren van de Sint Martinuskerk te geraken, moet hij wekelijks maar liefst 407 treden bewandelen. “Dat doe ik in een speciaal tempo. Per seconde één trede. Anders ben ik afgepeigerd voordat ik met het bespelen van het carillon  ben begonnen.”

Publiek
Als hij door weer en wind op 45 meter hoogte in een speciale cabine in de toren het instrument bespeeld, doet de stadsbeiaardier dat in principe voor een groot publiek. Vele honderden, zo niet duizenden personen genieten bewust of onbewust van zijn spel. Is het niet lastig om geen contact met het publiek te hebben? “Ik sta daar niet zo bij stil. Het is een feit dat vooraf bekend is. Soms als ik weer beneden ben, hoor ik een voorbijganger mijn laatst gespeelde deuntje fluiten. Ook krijg ik wel eens bijzonder verzoeknummers of komen reacties binnen via internet. Zeker van buitenlandse gasten die Venlo bezoeken. Zij zijn vaak aangenaam verrast door het carillonspel, gaan later op zoek naar meer informatie en laten dan weten dat ze er bijzonder van genoten hebben. Sommigen zeggen: In Venlo zingt de tijd.” Is de Venlonaar zichzelf bewust van de schoonheid van dit instrument? “Dat denk ik wel. Al is het misschien niet altijd heel bewust. Het carillon hoort bij het geluid van de binnenstad.” Een vergelijk met de Big Ben vindt Siebers echter mank gaan. “Haha, daarmee overtrek je de klanken van die klok in Londen enorm. Dat is een herkenbaar, doch bijzonder eenvoudig geluid. Het carillonspel van de Sint Martinuskerk is veel imposanter.”


Siebers vervult zijn passie na 17 jaar nog steeds met veel plezier. In die periode zag hij vanuit de toren de stad veranderen. “Ik zie Venlo inderdaad heel anders dan de mensen onder op straat. Wie hier van 45 meter hoogte naar beneden kijkt, ziet verbanden die anders niet zichtbaar zijn. De stad oogt van hierboven heel anders.” Als het aan de stadsbeiaardier ligt, zou een eventuele volgende uitbreiding van het klokkenspel ervoor moeten zorgen dat het Venlose carillon het grootste van Nederland wordt. Gaat dat lukken? “We moeten eerst de lokale politiek overtuigen van het belang van dit instrument. Die discussie over de subsidie speelt nu al sinds 2011 en geloof mij maar als ik zeg dat het nog wel een aantal jaren langer duurt. Ik verwacht overigens niet dat wij over een jaar plots gekort worden. Als ik door het verlagen van de subsidie minder vaak het carillon kan bespelen, verslechtert de staat van de klokken en kost het instrument op termijn alleen nog maar meer geld. Dat wil toch niemand. Telkens als ik nu speel, is dat eigenlijk een onderhoudsbeurt. Het carillonspel zorgt voor sfeer en rust in het leven van de Venlonaren, maar ook bij de mensen die deze stad bezoeken; dat mag nooit verloren gaan.”

Foto's: Leon Vrijdag
Tekst: Rob Buchholz

Geen opmerkingen:

Een reactie posten